Gezondheidsschade door eenzaamheid, ook op het werk
Heel wat mensen voelen zich eenzaam, ook op hun werk. Het kan allerlei oorzaken hebben, bijvoorbeeld een echtscheiding, gepest worden, geldproblemen. Dat dingen als roken en obesitas de gezondheid bedreigen weten we. Minder bekend is, dat ook eenzaamheid (sociaal isolement) gezondheidsproblemen kan opleveren. Diverse analyses suggereren dat eenzaamheid wel eens net zo ongezond zou kunnen zijn als roken en overgewicht.
Eenzaamheid van medewerkers kan ook de organisatie schaden
Ook voor bedrijven en organisaties heeft dit negatieve gevolgen. Het is aannemelijk dat er verband is tussen een mindere gezondheid van medewerkers en mindere prestaties, betrokkenheid, creativiteit. Of erger: uitval en ziekteverzuim. Daar komt nog bij dat eenzaamheid ‘besmettelijk’ is: het kan zich verspreiden binnen het sociale netwerk. Binnen een organisatie kan het dus ook nog een soort veenbrand zijn.
Prestaties verbeteren door eenzaamheid op het werk tegen te gaan
Ongewild sociaal isolement van medewerkers tast hun gevoel van welzijn aan. Omgekeerd lijkt een hoger gevoel van welzijn op het werk juist samen te hangen met minder arbeidsuitval en hogere productiviteit. Interessant! Kun je iets bijdragen aan de gezondheid -en daarmee aan welzijn en prestaties- van mensen, door iets te doen aan hun eenzaamheid? Dat lijkt inderdaad te kunnen.
Een simpele tool: prosociaal gedrag
Een prima manier om eenzaamheid, isolatie en de effecten daarvan te bestrijden is prosociaal gedrag (prosocial behaviour). Dat is gedrag waarbij mensen elkaar helpen, (vaak) zonder daar iets voor terug te willen. Dat kan in kleine dingen zitten, zoals een spontaan praatje in de wandelgangen, een simpele groet. Hele teams gaan de hei op voor dure verbindingssessies, maar net zo belangrijk is een bedrijfscultuur waarin prosociaal gedrag ‘gewoon’ is.
- Een paar illustratieve filmpjes over prosociaal gedrag:
- Een interessante TED-talk over prosociaal gedrag:
Alledaags (pro)sociaal gedrag vermindert eenzaamheid
Prosociaal gedrag moet niet uit een boekje komen, maar uit mensen zelf. Alledaags (pro)sociaal gedrag is in feite gewoon aardig voor elkaar zijn en interactie met elkaar hebben. Een studie onder medewerkers bij het hoofdkwartier van Coca Cola in Madrid liet zien dat prosociaal gedrag een krachtig instrument is tegen sociale isolatie. Goed nieuws dus: een simpel middel om een ingewikkelde schadefactor te reduceren. En iedereen kan het.
Prosociaal gedrag van medewerkers is ook winst voor de organisatie
Eenzaamheid kan besmettelijk zijn, maar sociaal gedrag gelukkig ook. Ook dat gedrag kan zich verspreiden binnen het sociale netwerk. Bovendien blijkt (pro)sociaal gedrag mensen gelukkiger te maken met hun sociale omgeving. Dubbele winst dus.
Prosociaal gedrag: wat weerhoudt mensen ervan?
Een paar belangrijke factoren die mensen er van weerhouden om spontaan een interactie aan te gaan met iemand die ze niet kennen zijn:
- Angst om door de ander te worden afgewezen (“Ik ga niet voor joker staan”)
- Onderschatten van de wens of bereidheid van de ander tot sociaal contact (“Die wil echt niet door mij lastig gevallen worden”)
- Vrees dat je niet meer van de ander afkomt (“Die blijft misschien eindeloos tegen me terugpraten”)
Per saldo houden deze zelf opgeworpen barrières mensen af van de positieve ‘opbrengst’ van spontaan contact zoals een praatje met collega’s die ze wel zien op de zaak, maar nauwelijks spreken. Of met mensen die niet in hun peer group zitten.
Maar de mens is een sociaal dier. Wie niet snapt wat sociale interactie kan opleveren, is misschien niet sociaal genoeg voor z’n eigen welzijn.
Prosociaal gedrag: wie moet dat doen?
De vraag stellen is ‘m beantwoorden: het begint bij zelf doen. De effecten ervan komen vanzelf terug vanuit de omgeving. Tegelijk beïnvloed je de omgeving op een positieve manier: prosociaal gedrag kan ook je omgeving inspireren tot hetzelfde gedrag. Zo kan iedereen er aan werken om ook een stukje ongewild sociaal isolement -want dat is eenzaamheid toch- op het werk te doorbreken, en tegelijk een nog betere workplace culture te creëren.
Hoe kunnen HR professionals, managers en informele leiders eraan bijdragen?
Het op gang brengen van prosociaal gedrag is een proces, dat snel kan gaan. HR, leidinggevenden, maar bijvoorbeeld ook deelnemers in zelfsturende teams, kunnen er veel aan bijdragen. Onder meer door:
- Herkennen van sociaal isolement bij medewerkers
- Het toepassen van prosociaal gedrag actief stimuleren (bijv. attenderen, informeren, voorbeeld geven)
- Een gunstig ‘klimaat’ voor prosociaal gedrag scheppen (cultuur, waardering, respect)
- Prosociale vaardigheden structureel versterken, door training of coaching op onderlinge communicatie en bejegening
Veel inspiratie en informatie voor dit blog putte ik uit een artikel van Scott Berinato in Harvard Business Review. Aandacht voor en kennis van het onderwerp is niet alleen belangrijk voor HR professionals, leidinggevenden en andere medewerkers binnen organisaties, maar ook voor wie op andere manieren met de implicaties van sociaal isolement te maken hebben. Voel je vrij om dit blog met anderen te delen!
Waarde Paul,
dank voor het onder de aandacht brengen van een gegeven dat eigenlijk als vanzelfsprekend in arbeidssituaties, (maar ook daarbuiten) aanwezig zou moeten zijn!
Begrip, respect, waardering en empathie, maar vooral het uiten en toepassen ervan, kunnen absoluut het verschil maken.
Soms is daar inderdaad enig lef voor nodig, maar vrijwel altijd met een positief gevolg
Zelf heb ik menigmaal de “zoete vruchten” van zo’n eerste stap mogen “plukken”.
En ik deel je mening dat het voor een bedrijf, in menig opzicht, een zeer aan te bevelen opstelling is om hier aandacht aan te schenken.
Het filmpje op YouTube, over die gevallen brief, vind ik leuk gekozen, daar het hier gaat om een mindset. En daar begint het vaak mee, een houding geleid door empathie en een vorm van verantwoordelijkheidsgevoel, ook op het werk.
Gijsbert
Uit je reactie begrijp ik dat je zelf hebt ervaren, dat zo’n eerste stap echt iets positiefs oplevert. Dank dat je die ervaring hier doorgeeft, Gijsbert. En ik hoop dat het mensen inspireert om hetzelfde te doen, want het gaat om dóen.
Soms moet je daarbij een drempeltje over. Als mensen binnen een organisatie een sfeer creëren (‘workplace culture’) waarin zoiets gewoon is en gemakkelijk en veilig kan, heeft ook de organisatie daar voordeel van. Omgekeerd: een organisatie met een werkvloer waar dit soort dingen ‘not done’ is, mist gewoon kansen.
Prosocial behaviour kan ook door bijvoorbeeld HR en leidinggevenden worden gestimuleerd. Met elkaar maak je de organisatie en de werkvloer, en ieder heeft daar vanuit zijn of haar eigen perspectief invloed op.
Theorie? Bepaald niet. Als mediators en coaches weten we vanuit de praktijk, hoe diep gedragsaspecten doorwerken in onderlinge verhoudingen en werksfeer binnen teams. Tegelijk is het fantastisch om daar vanuit ons vak een positieve bijdrage aan te kunnen leveren.
Paul Walters