Conflicten op het werk zijn in er allerlei vormen
Steeds vaker komen mensen met conflicten op hetzelfde niveau (dus niet met ‘de baas’) bij de mediator terecht. Ik bedoel daarmee een conflict tussen medewerkers uit hetzelfde team. Of mensen uit verschillende teams, die elkaar in het werk nodig hebben. Een zogenaamd ‘nevengeschikt conflict’. Soms hebben al gesprekken met managers en/of HR plaatsgevonden. Als dat de boel niet oplost, grijpt het bedrijf verder in en biedt het de betrokkenen de kans om het met een neutrale derde uit te spreken.
Incidenten op het werk kunnen uitmonden in ruzie en arbeidsconflict
Vandaag kreeg ik twee van deze mensen aan mijn mediationtafel. Twee stoere mannen.
Er was heel wat gebeurd. Dat had ik in afzonderlijke intakes al van ieder gehoord. Daar hadden ze elk apart, in alle rust en zonder interruptie, hun kant van het verhaal kunnen vertellen. Nu gingen ze, samen met mij als mediator, met elkaar in gesprek.
Het begin was wat ongemakkelijk. Ik haalde ze beneden in de hal op. Ik was daar met opzet vroeg naar toe gelopen, om de eerste betrokkene vast op te halen en deze boven in de wachtruimte te laten plaatsnemen. Daarna wilde ik de ander ophalen. Uit de intakes wist ik dat het samen in één ruimte zijn moeilijk voor ze was. Met elkaar in de lift leek me dus op dat moment geen goed idee. Ze waren er allebei al, zaten een flink eind uit elkaar en zagen mij tegelijkertijd. Ze kwamen naar me toe gelopen en ik gaf ieder een hand. Zij elkaar niet. We gaan naar boven, komen jullie allebei mee, of is samen in de lift geen goed idee? Ik deed er bewust luchtig over, om het geen punt te laten worden. Voorzichtig lachje. Nee hoor, dat moet wel kunnen, dat overleven we wel.
In het kantoor had ik de stoelen al ietsje verder uit elkaar gezet dan ze normaal staan. Eerst koffie- en thee-ritueel. Dat breekt soms de spanning wat, maar in dit geval niet. Dan gewoon maar aan de slag. Daar waren ze ook voor gekomen.
Er had een incident plaatsgevonden. Beiden hadden me daar in de intake over verteld en dat mocht op tafel komen. Daar trapte ik mee af. Er is een incident geweest; willen jullie het daarover hebben? Nee, eigenlijk niet. Ze hadden elkaars versie daarvan al gehoord in een gesprek met HR.
Vertrouwen is key in samenwerking
Waar willen jullie het dan over hebben? Over hoe we een normale professionele relatie met elkaar kunnen hebben en het voorval achter ons kunnen laten. Vooral een van de twee vond dat erg moeilijk. Hij vroeg zich af of het überhaupt kon, en hóe ze dan nu verder moesten. Hoe kon hij dit voorval “ont-weten”? Vergeven kon misschien wel, maar hoe vergeet je?
Ik vroeg hun wat ze hoopten van dit gesprek. De één zei: Begrijpen waarom dit zo is gebeurd. Hoe het zo heeft kunnen komen. De ander beter begrijpen. Dat de ander mij begrijpt. De ander zei: De situatie oplossen, een tweede kans krijgen. Allebei wilden ze een manier vinden om weer een goede professionele werkrelatie met elkaar te hebben – tenslotte moesten ze nauw samenwerken. Ik complimenteerde hen met de stap hier nu samen te zitten, en met deze wens die ze beiden uitspraken.
Het gesprek ging vervolgens over wat een goede professionele werkrelatie dan precies inhield. Daar zat nogal wat verschil in. Voor de een was het goed genoeg om elkaar beleefd en constructief te woord te staan en te helpen waar dat vereist was. De ander gaf aan dat zo’n puur ‘oppervlakkige’ relatie voor hem niet werkte. Wat hij wilde was iemand echt kunnen vertrouwen en dat kan pas als je iemand beter kent, inclusief diens drijfveren. Ja, dat vertrouwen vond de ander eigenlijk ook heel belangrijk.
Arbeidsconflict oplossen: oorzaken uitpraten in mediation
Wat zou het opleveren als jullie uit deze situatie zouden komen, vroeg ik. Niet meer boos zijn, niet meer op eieren lopen, geen spanning meer als ik hem zie. Wat heb je daarvoor nodig? Dat ik voel dat hij eerlijk is, dat zoiets als dit incident niet meer kan voorvallen. Wat kan hij doen om je daar wat fiducie in te geven? Zo ging het gesprek door. Over en weer bespraken we wensen en mogelijkheden. Ze praatten, en luisterden naar elkaar. Het gesprek was heel wat losser geworden en de spanning was verdwenen.
Toen kwam alsnog een terugval. Een van hen zei: Er was al heel wat langer iets aan de hand, voordat dit voorval er kwam. Ik wil nu wel eens weten wat dat is. Want anders gebeurt het straks weer.
Het luik ging open. Ze hadden allebei tot dan toe niet alles willen zeggen. Maar nu kwam het alsnog allemaal op tafel. Twee jaar geleden dit, ja maar drie jaar geleden al dat. En jij hebt toe dit-en-dat tegen die-en-die gezegd. Dat kan wel zo zijn, maar jij deed ook zus-en-zo. En je wist heus wel dat dat voor mij ….
Wat doet dat met jou, vroeg ik. Ik moet op eieren lopen, kan mezelf niet zijn. En met jou? Ik voel me buitengesloten. En wat doet dát met je? Nu kwamen we tot de kern van de zaak. Ze waren onder de indruk van wat de ander zei, dat kon ik zien. Ze praatten al een tijdje niet meer óver elkaar tégen mij, maar tegen elkaar. Zeiden weer je en jij, in plaats van ‘hij’.
Arbeidsmediation gaat vaak over vertrouwen
Ik schreef met grote letters op de flip-over. Vertrouwen. Eerlijkheid. Dat waren woorden die steeds naar boven kwamen. Ja inderdaad. Dáár ging het om. Hoe herstel je vertrouwen, als het weg is? Of, scherper: Hoe kan ik jou ooit nog vertrouwen? Toch bleef het gesprek constructief. Gaandeweg bleek dat ze allebei moeite wilden doen om het vertrouwen te verbeteren.
De tijd was om. Aan de ene kant jammer. Aan de andere kant is het zwaar om twee uur zo intensief en emotioneel te praten. Ze wilden allebei het gesprek graag afmaken. We zitten op het goede spoor, zei de een. Dit helpt, ik ben minder gespannen. Ja, ik ook. Ik voel me veel beter dan in het begin, zei de ander.
We maken een nieuwe afspraak voor over een week. Voor de tussentijd nemen ze een vraag mee om over na te denken. Jullie willen allebei het vertrouwen in elkaar weer opbouwen. Wat heb je daarvoor nodig van de ander? En welke eerste stap kun jij daar zelf in nemen? We spreken af dat ik die vraag even in een mail aan ze toestuur.
Terug naar beneden. Gewoon samen in de lift, de sfeer is ongedwongen. Bij het afscheid een hand aan mij, én aan elkaar. Nogmaals bedankt, ik voel me veel beter, ik weet zeker dat we hier uitkomen, zeggen ze. Tot volgende week!
Naschrift
In het tweede mediationgesprek hebben de beide betrokkenen elkaar gevonden. De gebeurtenissen uit het verleden die niet uitgesproken waren, hadden tot dan toe het herstel van vertrouwen – en dus de samenwerking – in de weg gestaan. Door het uitspreken ervan en het erkennen waar de pijn zat, konden ze ook excuses aan elkaar maken voor hoe dit de ander onbedoeld geraakt had. Er zijn afspraken gemaakt wat te doen in het geval er in de toekomst toch weer iets mis zou dreigen te gaan. Niet alleen kunnen deze twee collega’s nu weer samenwerken, extra ‘winst’ is dat ze elkaar beter hebben leren kennen. En dat helpt bij het weer opbouwen van vertrouwen.
